context da la pagina
Accent tematic «Outsorcing da responsabladad per dretgs umans»
Cun la sentenzia dal Tribunal europeica dals dretgs umans da l'avrigl 2024 davart il plant da las senioras dal clima, è il tema da la midada dal clima e dals dretgs umans daventà pli impurtant en Svizra. Tgi porta la responsabladad per las violaziuns dals dretgs umans chaschunadas da la midada dal clima? Co pon ils dretgs umans vegnir protegids en Svizra e sin l'entir mund en vista a las causalitads transcunfinalas? Dumondas sco questas stattan en il focus da l'accent tematic da la ISDU "Outsorcing da la responsabladad per ils dretgs umans".
Tge manegia la ISDU cun «outsorcing da la responsabladad per dretgs umans»?
En la giurisdicziun, en la scienza ed en la pratica politica dominescha vinavant ina chapientscha tradiziunala dals dretgs umans che limitescha ils dretgs umans territorialmain, centrads en il stadi e che als interpretescha en relaziun cun il preschent. Ils dretgs umans s'orienteschan vinavant fermamain als stadis sco adressats. Ma l'ulteriur svilup dals dretgs umans attribuescha gia daditg era responsabladad ad acturs privats sco interpresas e fixescha tant per stadis sco er per acturs privats ina responsabladad per ils dretgs umans che surpassa cunfins territorials . Er ils dretgs da las generaziuns futuras vegnan concretisads adina pli ferm.
La realisaziun effectiva da questas normas pli extendidas vegn dentant savens impedida pervi da la ferma chapientscha tradiziunala dals dretgs umans. Uschia pon stadis ed acturs privats excorporar resp. externalisar lur responsabladad per ils dretgs umans. Quai vul dir ch'els na percepeschan betg quels u ch'els als delegheschan ad auters acturs.
In tema per la ISDU
Externalisar la responsabladad per ils dretgs umans munta ina sfida structurala per la protecziun dals dretgs umans e pertutga differentas debattas actualas en Svizra. Da quellas fan part temas sco las obligaziuns da diligenza en connex cun dretgs umans per interpresas, la responsabladad dals dretgs umans en il context da la midada dal clima u l'externalisaziun da proceduras d'asil. Pervi da l'actualitad dal tema metta la ISDU – en ses accent tematic da l'externalisaziun – in focus sin il tema clima e dretgs umans fin l'onn 2027. Er ils gremis da la ONU per ils dretgs umans han accentuà pliras giadas la rolla da las instituziuns naziunalas per ils dretgs umans (INDU) en vista a la midada dal clima.
Consequenzas da l’externalisaziun
Quest spustament da la responsabladad dals dretgs umans engrevgescha u renda nunpussaivel a possessur:as dals dretgs da proceder da maniera effectiva cunter violaziuns da dretg. In exempel èn ils dretgs da lavurant:as en chadainas da valurisaziun transnaziunalas sco er la responsabladad per ils dretgs da generaziuns futuras che vegnan externalisadas, sche mesiras per la protecziun dal clima restan enavos en relaziun cun las pretensiuns inditgadas dals dretgs umans.
Internalisaziun ed attribuziun da responsabladad
Divers process èn efficazis cunter l'externalisaziun e pon vegnir numnads "internalisaziun" en il senn d'ina attribuziun da responsabladad. A quels fan part svilups dal dretg (internaziunal) che surventschan parzialmain la chapientscha tradiziunala dals dretgs umans. In exempel èn ils princips da Maastricht davart las obligaziuns extraterritorialas dal stadi en il sectur dals dretgs economics, socials e culturals da l'onn 2011 che attribueschan obligaziuns als stadis en il sectur dals dretgs umans era ordaifer lur territoris.
Er possessur:as dals dretgs e defensur:as dals dretgs umans cumbattan l'externalisaziun per exempel cun plants dal clima. Dretgiras applitgeschan normas dals dretgs umans per novs fatgs ed effectueschan cun expertisas u cun giurisdicziun en il senn d'ina internalisaziun da la responsabladad.
En l'accent tematic sa deditgescha la ISDU a la tensiun tranter l'externalisaziun e l'interlisaziun e preschenta pussaivladads per rinforzar la protecziun dals dretgs umans en contexts transcunfinals.
